SHavkat Rahmon tomonidan yozilgan she’rlar to’plami

SHavkat Rahmon tomonidan yozilgan she’rlari to’plami

Shavkat Rahmon she’rlari

Chaqin bo’lma, bo’lma guldirak,
yerdan ko’pam uzoqlab ketma.
Ovozingni yirtmagin bekor,
Yerni quchma — quloching yetmas.

Undan ko’ra biror odamning
Makoni bo’l — irmoqli, soyli.
Shamollarni to’sgan tog’i bo’l,
Osmoni bo’l — yulduzli, oyli.

TAVSIYA ETAMIZ : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

Shavkat Rahmon she’rlari

* * *
Yog’iladi mayin sas, sado,
Yog’ar, yog’ar shomurut qori.
Naqadar xush jodugar navo,
Ozod qora sochlar ifori.

Shomurutlar oppoq gulidan
Kuzatarkan fonuslar yoqib,
Yulduzlarning olov selida
Ertaklarga kiramiz oqib.

Tuyg’ulardan devona ko’ngil,
Sahargacha yurarmiz daydib
Kelarmikin bu joduli tun,
Kelarmikan, dunyoga qaytib…

KAYFIYAT MANZARASI

Dalv oyi.
Atrofda bir hovuch qor yo’q.
Devona og’ochlar kezmish tumanda.
Ko’ngilning holini so’rashga yor yo’q,
Jo’mard yo’q so’ylayin desam Turondan.
Nahrlar so’yilgan,
qonning rangi yo’q,
ichimda bo’riday uvlar bir shamol.
qilichday charaqlar oy nurida yo’l,
kenglikda uxlaydi ulkan bir qarol.
Olovdan so’ylaymi,
so’ylaymi maydan,
darbadar nabiday o’qiymi oyat.
Bu soxta bulbullar namuncha sayrar.
namuncha po’yrozdan oqar haqorat.
Qarol jim uxlaydi bu qish pallasi,
bor-yo’g’in kalamush galasi tashir
shamolda tebrangan ulkan kallasin
talashib-tortqilab qashqirlar g’ajir.
Valatlar
aynigan dillarin ko’rib,
yopiq darchalarni mushtlaydi titrab.
Ey ko’ngil,
poyingda bir tuproq bo’ldim.
Ketmagil,
shu yerda baralla yig’la.
Dalv oyi.
Suronlar to’fonlaridan
qashqirlar tirqirab qochgan bir onda
o’ldim ro’yjada xob o’pqonlaridan,
jonimni qiynagan yovuz bir qondan.
Qarg’alar bosdi so’ng…
chilparchin yorug’,
qorishdi talvasa — nur bilan ro’yo.
Turon kengliklari sorig’dan sorig’,
ulkan bir o’laksa yotganday go’yo…

GUL YIG’ISI

Qachon gul hidlovdim,
qachon suvlarda
yog’dular raqsini tomosha qildim?
Nasimlar mavjida yelgan hurlardan
ko’zlarim uzolmay qachon yiqitdim?
Bilmadim,
xayoliy dunyomidir bul,
judolig’ bag’rimni tugatdi tamom,
yana bu tubanlig’ dashtida maqtul
jismimni unutib izlayman payg’om.
Bu yerda vahshiylar yo’l qarar edi
tag’in bir vallamat qonini istab,
tunlarning yirtilgan ko’lkalarida
valilar so’ngagin g’ajirdi itlar.
Ochiq mozorlarning qirg’oqlarida
tiltari ikkiga ayritgan qullar,
vaqtning sarg’aygan chirmoblarida
yuragi yorilib o’lgan bulbullar.
Suvlar ham irigan,
irib yotar Sharq
tunlarni yoritgan mayxonalarda,
yovuz qon girvatin qa’riga qarab,
zavjalar yig’lardi vayronalarda.
Osmon yiroq edi,
yer esa qattiq,
tobora olislab borar quyosh ham,
bunda g’ofillarning qismati achchiq,
bunda qattollarning boshlari toshdan.
Voy, kunim,
mahsharga to’qingan kunim,
so’nggi ko’zlarimdan eriganda yosh,
Bilolni chaqirdim, ey, buyuk qulim,
manov xoqonlarning quloqlarin och.
Ammoki Bilol yo’q,
milyon Jahl bor,
milyon qo’llarida qonsiragan tosh,
zulm zulmatining og’ushida xor
bitta gul,
yolg’izgul yig’lardi, xolos.
Yovuz bir darbadar bor edi tag’in,
bor edi qo’ynida intiqom tig’i,
bor edi yog’dular singan betayin
dunyodan yuksalgan
bir go’zal yig’i.
Dunyoga keldimmi yoki qaytdimmi,
kimsasiz dashtlarning qa’rida nechun
ilk bora angladim yolg’iz dardingni
kechalar tubida yig’lagan, ey gul.

TAVSIYA ETAMIZ : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

Shavkat Rahmon she’rlari

QIZIL OLMAGA QASIDA

Yiqildim kuzakning qoralig’ida,
tun-da bir chayqaldi,
asta tinchlandi.
Borlig’u yo’qlikning oralig’ida
ko’zimga ko’rindi olam sinchlari.
Yotardim toshdayin jimlik tubinda,
xayolim — bemahal so’lgan gunchadir.
Voy, ko’nglim, desammi
jimlik suvinda,
ayt, ko’nglim,
kimlarga kuyding bunchalik?
Vaqt ham tun bo’yi yulduz qoni-la
ularkan ko’nglimning siniqlarini,
tirildi bir dilbar saboh yonida
tolg’in qush galasi —
xo’rsiniqlarim.
Shunda dimog’imga bo’ying urildi,
tag’in yurilmagan yo’l bo’ldi olam —
ulkan bir sayyora bo’lib ko’rinding,
menday bir faqirga, olmajon, olma!
Manim, kichik ko’nglim,
ay, shoir ko’nglim,
nokaslar ra’yiga tushmagan ko’nglim,
dunyoning million xil noz suvratidan
bir qizil olmani xushlagan ko’nglim!
Olmajon,
tushdingmi osmon bog’idan,
qaysi bir dunyodan elchi bo’p kelding.
Ko’nglim so’lar chog’i tun qiynog’idan,
nahotki, fazoda olovday yelding.
Manim kichik ko’nglim,
ay, shoir ko’nglim,
tag’in kunduzlarning ishqidan bedor.
Olmani olamga otaman to’lib,
bormisan,
bormisan, bu dunyoda, yor…

BAHORNING ILK KUNIDA AYOLINI KO’RGAN
SHOIR KECHINMASI

Bu ayol…
Ko’zimga qushday ko’rindi,
musicha,kaptarday surganda xayol.
Qaydanam sozladim tasavvurimni,
qushga o’xshayverar hadeb bu ayol!
Go’yo xob elitgan…
Suvrati so’lg’in,
sezdirmay jilmayar go’yo humoylik.
So’lish yo giryami- g’alati to’lqin,
ko’zlari hazinlik yoxud xumorlik.
Bahorga o’xshatsam…
bahor yarashmas —
bu ayol bahordan ming bora go’zal.
Poyiga tashlashga — qalbni tarashlab,
yoniq so’zlar kerak,
samimiy so’zlar.
Bahorning bir zumrad bo’sag’asida
kaftlari qushlarday…
Ovozsiz so’ylar.
Dunyo, bu ayolga o’xshatadigan
bormi biror timsol qushingdan bo’lak.
Hadikli nigohni sirli qirida
osmonni chog’larkan qushday beg’ubor,
Sezaman,
ayolning nozik kiftida
qanday og’ir so’zlar,
g’amgin so’zlar bor.
Ko’rinmas so’zlarni ayol kiftidan
birma-bir olaman sehrgar kabi.
Qo’llari titraydi ayolni birdan,
ko’zlari titraydi,
titraydi labi…
Go’yoki parvozdan oldingi holat.
nozik kiftlarida eng so’nggi malol —
go’yoki so’nggi so’z,
og’ir so’z qolgan,
so’nggi so’zni olsang,
uchguday ayol…

BASHORAT

Surilar bu temir pardalar,
istibdodning tog’lari qular,
mog’or bosgan qora qa’rlardan
milyon ozod ruhlilar turar.
To’sib bo’lmas soxta vahiy-la,
yolg’on shior,
safsata bilan,
hur fikrni bosgan vahima,
dabdabayu as’asa bilan.
Qular qonda suzgan qasrlar,
judab yirtar sangin saltanat,
so’qir bo’lar asriy nahsdan
bino bo’lgan yovuz shaytanat.
Kelar,
kelar buyuk mehrdan
kiftlar kiftga bosilajak kun,
g’amdan forig’ jez kallalar ham
ko’kraklarga osilajak kun.
Porlar toshga do’ngan so’zlarim,
porlar mangu odamiy ruhim,
porlar Haqqa tashna ko’zlarim,
Xudo bergan mangu anduhim,
yorug’ anduhim…

TARIQAT

Dunyoga sig’madim,
sig’madi dunyo,
g’urbatdan toraygan tabiatimga.
qop-qora chechakday sochilmish hulyo
jo’mardlar ko’milgan tariqatimga.
Mayliga,
chechaklar qop-qora bo’lsin,
yiqitsa shu yo’lda yiqitsin taqdir,
qurtlagan istaklar shu’lasi so’lsin,
xudoyim siylagan hurligim yaxshi.
Bichilgan qullarning,
qulzodalarning
malak siymolarin o’ynatgan dunyo,
yaralgan lahzadan hur odamlarni
iblislar tilida so’ylatgan dunyo.
Chiroyli ermaklar mahzanidir ul,
mag’izi qayg’udan,
po’stlog’i zardan,
sarg’arar ochilmay turib qizil gul,
tuprog’i jimgina qusgan zahardan.
Chayqalar jaholat og’ochlarida
necha ming Mashrabu
Mansuri Halloj…
Hamon yuksaladi yo’l boshlarida
odamzot qoniga to’ymagan jallod.
Tokay bu iblislik,
tokay bu yolg’on,
tokay tig’ ko’tarar qora guruhlar,
tokay bijg’ib yotar g’arib alamon
ichiga tiriklay ko’milgan ruhlar.
Zulfiqor ruh kerak,
kerak chin yog’du,
chin ishq yolqinlari bag’rimga to’lsin,
jismimni toblasin faqat chin og’riq,
chechaklar qop-qora bo’lsa-da bo’lsin.
Bag’ri keng xudoyim
kechirib qo’yar,
yiqilsam yetmay ul haqiqatimga,
ko’milsam ko’milay o’limi go’zal —
jo’mardlar ko’milgan tariqatimga.

OTGA QIYOSIY QASIDA

Shaklga qamalib qolgan alanga,
jismida chayqalib pishgan qoni bor,
quvvatu g’ussaning qorishmasidir,
bahaybat nafasli,
horg’in jonivor.
Suvliqdan yirtilgan og’zi tegaru
maysalar qovjirab qolar adirda…
Ucholmas yukining og’irligidan —
ulkan qanotlari bo’lgan qadimda.
Men seni esladim
katta go’dak ham
to’rt bola tashvishin kiftiga ortib,
hamisha parvozni qo’msab yashagan,
ko’zlari g’ussali,
chiroyli otim.
O’zim ham anovi qorabayirday,
qonim-da sovigan, o’ychan, beqanot,
yag’ir kiftlarini pashshalar talar,
kimlarning yukini tortmagan bu ot.
Sag’risi yalt etar
xira oydinda…
oqargan dalalar, kuygan adirlar,
ular ham qachondir parvozlar qilgan,
ulkan qanotlari bo’lgan qadimda.
O’xshatib…
o’ylasang oylar yetmaydi,
ot kabi o’tlasang joylar yetmaydi,
o’lguday tashnasan,
chanqoq bosdiga
chat-chil sinib oqqan soylar yetmaydi.
Oh-h, ko’ngil,
bir nafas otga aylansak,
eng ko’rkam baytalga mahkam boylansak,
bir shoir kelsayu
uning she’rida
eng baxtli, eng erkin zotga aylansak.
Ho’y, ot desa,
ho’y, baxtiyor ot,
siz — shoir, men otga aylansak desa,
oh-h, ko’ngil,
hah, ko’ngil,
yana nimalarni tusaysan besar.
Buyuk tun to’ladi hansiroqlarga,
ularga qo’shilar shoir sasi-da,
aylanar, aylanar,
mangu aylanar
nafaslar to’rt fasl doirasida.

YO’LBARS

Mangu qochar, qochar tog’lardan,
o’rmonlardan, changal, to’qaydan.
Dunyoda ko’p yashagani yo’q,
ammo buncha dushmani qaydan?
Sho’rlik yo’lbars qayga qochmasin
faqat ovchi yo’lini to’sdi.
U hech qachon qochmasdi,
ammo o’ziga ham yoqardi po’stin.

QASIDA

Daraxtlar —
zaminning og’riq jonlari,
zaminga bulutday soyasin tashlar,
daraxtlar osmonning boshlanishida
qo’rquvdan keyingi umrni yashar.
Daraxtlar
qo’rqmagan metin shamoldan,
kimdir kesib ketar, demay ko’kargan,
ulug’vor boshlarin ona-zamindan
kuchi yetganicha yuksak ko’targan.
Daraxtlar
xatarga ochiq ochunda
quyosh qarshisida rasmga tushar.
Uzoq-uzoqlardan xilvat shoxlarin
sog’inib keladi toliqqan qushlar.
Ko’p ko’rdim,
kimsalar bo’g’izlarida
mumdek qotib ketgan saslarni ko’rdim,
ming yillab ulug’vor boshlarin yerdan
ko’tarolmay yotgan kaslarni ko’rdim.
Qancha sinoat bor,
qancha tilsim bor
nurlar saltanatin har girvatida,
ma’nisi: jamiki tirik zot borkim,
xiyonat qilmasin tabiatiga.
Daraxtlar —
men itday sezdim o’zimni,
go’yo tirik jonmas,
kesilgan dastman,
boshimni ko’tarib sizga qarayman,
naqadar balandsiz, naqadar pastman.

BU QIZIQ  : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

Shavkat Rahmon she’rlari

SO’NGGI QISHLAR

Isfandiyorga

Suq bilan tikilding,
Talashding keyin,
Qiz talashgan kabi dag’al, jangari.
Balki sog’inchdandir,
Balkim shunchaki
Anordan zavqlanding bola singari.
Anorni yemading,
Sovuq fevralda
Sen uni asrading,
ko’z-ko’zlab, suyib.
Bizlardan qizg’onib, kulguli holda
Yotding yostig’ingning ostiga qo’yib.
Biz-chi, «qariya»lar,
Yangi-da, derdik,
Xayol ham qilmasdik tortib olishni.
Sen birinchi qishni o’tkazar eding,
Biz-chi, o’tkazardik beshinchi qishni.
Keyin nima bo’ldi, ha, keldi bir qiz,
sochlari sap-sariq,
ko’zlari ko’m-ko’k.
Anor sovg’a qilding,quvondi cheksiz,
Sen mamnun jilmayding, achinmading, yo’q.
Mana yillar o’tdi,
Eslayman seni,
Sening ham ortingda so’nggi qish qolar.
Kimnidir mazaxlab kulasan endi,
Anorni sog’inar endi boshqalar…
Ular ham she’r yozar dilbar kuzlarga,
Orziqib kutishar bahorlarini.
Berishar ko’zlar ko’m-ko’k qizlarga
Quvaning ajoyib anorlarini.

SHABI XAYOL

Jismingda jon bo’lsa,
undan hazar qil,
haqorat — xotirga sanchilgan nayza.
Sezaman — poyonsiz qorong’ilikda
chinqirib o’sadi xo’rlangan maysa.
Sezaman — bevaqt kesilgan daraxt
battar ko’karishni o’ylab shaylanar.
Sezaman — ne yildir zahardan karaxt
zamin o’z uyida dashtga aylanar.
Xavflidir xotirot o’ramalari,
ne-ne haqoratni yutsa qa’riga,
jim yutib yursayu
minglab yildan so’ng
yuzaga chiqarsa ancha naridan.
Hazar qil,
haqorat zarralarini
mukofot sanagan xotirasizdan.
U qaysi tomonga yursa, baribir,
dod yoki haqorat qolar izidan.
Mana, xotirasiz,
xayol kuchini
butun borlig’i-la toptagan dajjol,
u guldek ayolning o’t og’ushiga
haqorat urug’in ekar bemalol.
Dunyo — o’zi nima,
dunyo — yuksaklik,
yuksak manziliga qaytadi xayol
va lekin bu ayol xokisor nega?
nega haqoratga chidar bu ayol?!
…Yulduzlar baqrayar…
Yog’du bodida
sollanib chayqalar qamar — belanchak.
O’h, qanday haqorat,
o’h, shabi zolim,
ovozsiz chinqirib kelar kelajak.

SHOIRLAR XIYOBONIDA

Har mahin laylida
jonlanar haykal,
jon kirar Navoiy hazratlariga.
Tongacha dunyoni aylanib qaytar,
bezib haykallarning hasratlaridan.
Ayniqsa,
bahorni xo’b ko’rar hazrat,
jannatday shaharning harir shablari,
bulduruq shu’lalar yoshartgan ravza
ancha ravshan qilar nozik ta’blarin.
Istaklar
shabiston qavatlarida
ishqu noz mayidan bo’lganda luchchak,
xo’bro’ylar zulumot valatlariga
bargak lablaridan berganda muchchi,
hazrat dunyo kezar,
ko’hsoru yovar
mazgildan o’tarkan bamisli sharpa,
go’yoki tagida chaqmoq — takovar,
bir kech Hirot jonib,
bir kecha — Mashhad.
Doim tonglab qaytar,
chiqar taxtga
tinglar haykallarning hasratlarini.
Yuragi ezilar bo’lgancha karaxt —
oyog’i yo’q edi pastdagilarning…
Ammo osmon yiroq,
zamin qattiq-da,
tag’in andomiga qaytar tolg’inlik.
Tag’in xayol surar turgancha tikka,
hazratni qiynaydi hamon yolg’izlik.

MUHABBAT

Muhabbat — chiroyli kapalak,
qo’rqaman sho’rlikni tutgani.
Kapalak quvganim yonimda,
yodimda yo’q ammo yetganim.
Yuragim ranjigan boladay
na ermak, taskinga ko’nadi.
Muhabbat — chiroyli kapalak,
hali ham gullarga qo’nadi.
Ortidan halloslab chopaman,
xijolat bo’laman g’o’rlikdan —
qanchalik yugurmay, baribir
orqada qolardim sho’rlikdan.

ORZU TASBEHI

Ajoyib kunlarning birida
uyg’onib ketaman uyqudan,
yurakning eng chuqur yerida
og’riqqa aylangan tuyg’udan.
Bir qo’shiq bo’laman daryoday
yurakning eng chuqur yerida,
boqaman dunyoga dunyoday
ajoyib kunlarning birida…

ASOTIRLAR KITOBI

Javshanlarin yechmayoq,
yechmay qurol-yarog’in,
uxlab yotar botirlar
vodiylarda qorayib…
Ochsanggina kitobni
nogoh bari uyg’onar.
uyg’onar butut yoli,
yashindayin tulporlar.
Bir g’ururmi yo hayrat
paydo bo’lar ko’zingda,
botirlarni uyg’otib,
uyg’onasan o’zing ham.
Uygonasan, o’zgacha
yolqinlanar tonglaring.
tutqun ikki tomirda
potirlaydi qonlaring.
Ammo ketar chog’ingda
unutmagil insofni —
bolalarning oldida
ochiq qoldir kitobni.

SHAHRI HOL

Shuhrati sochildi bodiyalarga…
zarbadan beshtaga bo’lindi anduh.
Yillarga yem bo’lgan obidalarda,
tinimsiz aylanar chinqiragan ruh.
Buzildi azob-la qurilgan dillar,
ilinjdan o’zga bir tuyg’u qolmadi.
Nasabin bilmagan sho’rlik yetimlar
g’aflatda uxladi,
kimlar yig’ladi.
Fitnalar domida pishgan zulmdan
ayovsiz bosildi qo’zg’algan yodlar.
o’zlikni toptagan makkor ilmdan
kulguga aylanib ketdi faryodlar.
Kim qoldi?
Iblisning makriga uchib,
qirpichoq bo’lguvchi alamon qoldi,
yuz yillik adovat zahrini qusib,
qoniga g’arq bo’lgan g’alayon qoldi.
Kim qolur?
Hattoki so’nggi lahzada
ko’zlari to’ymagan jobirlar qolur.
o’lim-la o’ynashgan nazm avjida
yuragi yorilgan shoirlar qolur.
Turkiston —
tarixi harbistonlarda,
to’kilib bitdimi buyuk qomatlar?
Ruhi dod solmasdi qabristonlarda
qaddini ko’tarsa agar nomardlar.
Buyuk ruh chinqirar…
Mudhish saroyda
zinodan to’ralgan necha dahriy zot
urchitar malaklar tug’ilgan joyda
o’zagi aynigan yangi mahluqot…
Demak. bor.
bahaybat zulm bor hali.
hali bor odamni quvgan ovchilar.
shundan donishlari ovsaru dalli,
o’g’riga aylangan dono tojirlar.
shundan chumchuqyurak poshsholari gung,
faqirlar ko’nikkan balo, qahatga,
shundan vodiylarda o’sib yotar mung.
hattoki bulbuli o’xshar kalxatga.
Turkiston —
to’zonday to’zgan jigarlar,
jigarlar yo’linda temir tikanlar,
gadolik ilmini o’rgatar endi
ajdod-ajdodi-la bosib shilganlar.
Burg’ular chirigan …
zanglagan tig’lar…
itlar tomoq ichar oltin tojidan.
moziyga tikilib mug’anniy yig’lar.
she’r yozib o’tirar lashkarboshilar.

BU QIZIQ  : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

Shavkat Rahmon she’rlari

KENGLIK SOG’INCHI

Armonim ulg’aydi…
kecha so’ylardim —
qaniydi bo’lsa deb birorta mard do’st.
Bugun qon yig’larman —
degiz bo’lsaydi,
bo’lsaydi ulug’vor ummonlarga yo’l.
Armonim ulug’dir…
ko’zyoshim ulkan,
o’lsam, jasadimga yurtim to’lajak.
So’nggi zuryodimni zaharlar qullar,
so’nggi chechaklarim aynib so’lajak.
Ey beklar,
zahar ich — o’zbeging qolib,
o’zgaga bo’ysunding,
o’lganing shuldir.
Shundanmi, boshida teridan qolip,
saksovul singari mayishgan budun.
Bir sahro…
samoga tikilar banda…
eryuzli xotinlar…
xotun yuzli er.
O’zlikni o’stiray.
bormu mahzanda
xoinlar siydigi sachramagan yer?..
Hoy,odam, kim eding,
topgan tutganing
bir bo’lak yombimas.
qo’rqinchli bezak?!
Shoirlar sig’ingan o’sha yurt qani?
Erkim deb tutarsan bir parcha tezak.
Dengizga quyilmas birorta daryo,
qumlar qamalida bijg’igan diyor.
Bu yo’lning so’ngida bir ulkan faryod,
bir o’lim, bahaybat bitta o’lim bor.
Yig’lasang yig’lagin
bitta dengizday,
jondan to’ygan bo’lsang,
ummon kabi o’l,
chunki bir dengiz yo’q taqir kenglikda,
chunki yo’q ulug’vor ummonlarga yo’l.

BU QIZIQ  : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

QASAM

Shavkat Rahmon degan
bir o’jar shoir,
bir kuni qaytadan yaraladimi?
Hayotim ma’nisin juda ko’p o’ylab,
sayladim so’zlarning
saralarini.
Har bir so’z
yuz so’zning o’rnini bosar —
Vatan, Xalq, Jasorat, Kurash, Ozodlik.
Har bir so’z yetajak yuzta umrimga,
har biri baxsh etar
ruhimga shodlik.
Hozirlik ko’rarkan buyuk safarga,
pushtirang pardali minglab darchadan
mo’ralab o’tirgan go’zal so’zlarni,
qoldirib ketaman endi barchaga.
Aslida atirgul bo’yin taratgan
bu o’ynoqi so’zlar menikimasdir.
Menga nonday zarur, qilichday keskir,
zaharday mard so’zlar bo’lsayoq basdir.
Sayladim so’zlarning saralarini,
kurashlar shamoli kirdi nazmimga.
Yurtimni kezaman,
endi har narsa —
egilgan narsalar tegar g’ashimga.
Endi ishlash kerak bu kengliklarda,
tokim so’ylamasin yolg’onni hech kim,
tokim buyuk tog’lar saltanatida
egilgan boshlarni
qilichlar kessin.

Shavkat Rahmon she’rlari yoqdimi.

TAVSIYA ETAMIZ : SH.RAHMON TARJIMAI HOLI >>

Manba