Mirzo Abdulqodir Bedil g’azallari. Eng sara g’azallar to’plami.
Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi HAQIDA >>
BEDIL G’AZALLARI
* * *
Bo‘libdir g‘amga oshyon maskani dil,
Shu bois g‘am kelur, so‘rsam: qani, dil?
Ko‘zim maqsudi vasling-u, qani ko‘z,
Dilim yodi g‘aming, ammo qani dil?
Adashgan korvonga qo‘ng‘iroqcham,
Na kuylar kuylamasdan nolani dil?
Kishi yo‘qdir kishiga zoru muhtoj,
Vale dil tutganidir domani dil.
Qadam qo‘yganda xoki turbatimga
Bo‘l ogohkim, oyog‘ing bosgani dil.
Agar-chi suvratim Bedildir, ammo
Qilur boshdin-oyoqashkim mani dil.
* * *
Zahm o‘ldi yana chashmi purob o‘ldi, bizim dil,
Rangin qadah ichra qon sharob o‘ldi, bizim dil.
Gulbog‘u chaman faslida tosh o‘lsa u ko‘ngil,
Dasht uzra g‘ubor o‘lsa-da, ob o‘ldi, bizim dil.
Vasl anjumani ichra hayo jom bo‘libdur,
Ob o‘lsa agar bodai nob o‘ldi, bizim dil.
Ne hosil, ayo nola, bul otash nafasingdan,
Qon bo‘l, seni deb bo‘yla kabob o‘ldi, bizim dil.
Bir chashma-ku to‘foni xayol ichra bu olam,
Bedil, na iloj, emdi sarob o‘ldi, bizim dil.
* * *
Parishon xotirim deb g‘am yaralmish,
Yana chashmim tufayli nam yaralmish.
Qilur mavj gavharu oina javhar,
Ajab, beorzu dil kam yaralmish.
Atarlar g‘uncha poymolini gul deb,
Ne hol, shodlik aro motam yaralmish.
Sabo to‘zg‘itgudek bir kaft tuproq
Qo‘shilgach qon ila, odam yaralmish.
Qoshimga kelsa gar farmoni taslim,
Egilgum, qoshim asli xam yaralmish.
Agar xeshlik uchun paydo bu olam,
Mening ko‘nglimga ko‘nglim ham yaralmish.
Dilning dardiga yo‘qdir chora, Bedil,
Bo‘lib sohibmuhr Hotam yaralmish.
TAVSIYA ETAMIZ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil g’azallari
* * *
Ishq dog‘i kabi nurga niqobdir, yuragim,
Oyina kabi dard ila sofdir, yuragim.
Har lahza bir uxlab yana tez uyg‘onadur,
Har dam ishi rohat va azobdir, yuragim.
Mavjlanganidan kim ani sarchashma demish,
Sarchashma emas, asli sarobdir, yuragim.
Paymonasi lim to‘ldi bo‘lib paydo shahd,
Mulkingda umrdoshi hubobdir, yuragim.
Kel!.. O’t ber, alangamni tomosha ayla,
Lov yonmasa, umri ne hisobdir, yuragim.
Sen so‘rading, berdim yulib ko‘ksimdan,
La’ling bu savol, unga javobdir, yuragim.
Shabnam kabi suv olamidandir gohi,
Goh misli qadah ichra sharobdir, yuragim.
Umrim necha dam? Tinmay urar bilmakka,
Chin kasbi sanoq, kori hisobdir, yuragim.
Umrimni xayol etsam, hech yo‘qdir samari,
Yong‘in nafasim, shunga kabobdir, yuragim.
Ko‘z-ko‘z qiladir daryo pufaklarni necha,
Vasl ko‘zgusiman, ammo hijobdir, yuragim.
Tosh oyinavu, tomchi guhar bo‘ldi, biroq
Afsus, hamon xonaxarobdir yuragim.
Ming tomir ila chirmadi g‘aflat, garchi,
Bedil, necha hikmatga kitobdir, yuragim.
QIZIQ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil g’azallari:
BEDIL TOMONIDAN YOZILGAN G’AZALLAR
* * *
Yod etib shavqingni, singan xasta dillar shoddir,
Shisha dillarga bu chil-chillar muborakboddir.
Oh va ko‘z yoshim egiz, men bir ajib mirobman,
Shu shamol, bu suv bilan dard bog‘larim oboddir.
G’aflat ichra men hayotni mehribon bildim g‘alat,
Har damim qo‘sh tig‘li xanjar, umr esa jalloddir.
Hayratim og‘zi metin, yumshoqdir undan toshtuxum,
Folboqar oynam sinib, bundanki u zuryoddir.
Umr qushim parvozi tindi shisha ko‘nglim ichra, oh,
Tip-tiniq ushbu qafasning sohibi sayyoddir.
Zoru muhtojmiz agar-chi, biz qanoat bir-la boy,
Tashna dil qong‘aymu hech, dunyo saroboboddir.
Bo‘ldi bulbul nozga tutqun, holbuki, bir ursa par,
Ko‘rkidanmas gul, o‘zidan ham o‘zi ozoddir
Aqlu hush jomi siniq, undan salomatlik oqar,
Telbalik rohat yaratmakda ajib ustoddir.
Vasl oqshomida isfandlar ne xush charsilladi,
Ishqni madh aylab kuyibdurman, bu — bir isbotdir.
Ko‘p ulug‘ tushlarga loqaydmiz, nechunkim, o‘ngda ham
Uxlagudek damda bir dunyo, axir, bunyoddir.
Biz Xito — naqsh o‘lkasin kezsak, oyoqning izlari
Mo‘yqalamdir go‘iyo, surgan ajib Behzoddir.
Surmalar baxtlar qarosindan nishon kiprikdagi,
Ishqni kokillar sezib to‘lg‘andi — jim faryoddir.
Keksa bu jonimni kovlab, baxt yo‘lin ochdim, ne baxt
Qomati yoy, chunki Bedil, teshai Farhoddir.
* * *
To tug‘ildim, har qulog‘imga mudom afsun kerak,
Dil til olgancha cho‘kib yotmoqni istar — xun kerak.
Ishq balosi husn baxtiga hamisha zordir,
Laylining noz bazmiga albatta bir Majnun kerak.
Ehtiyoj bor etdi yo‘klikdan jahonni, do‘stlar,
Qilgali jo dilga himmat, yangragan qonun kerak.
Ketmagay dud hech yolingdan, kulga gulxan do‘nmayin,
Go‘iyo yuvmoqqa ust-boshim kirin, sobun kerak.
Vahmga taslim akl bor-yo‘qni farqlab bilmagay,
Nokeraklar kecha o‘rtab, bo‘ldilar bul kun kerak.
To‘kmasinlarmi yulib marjonlarin kipriklarim,
Oh, yoshurmoqqa nahot shunday go‘zal mazmun kerak.
Tong bu — borliqning jahonda bir damidir bedaxl,
Bir nafas diydor uchun borliqqa bul gardun kerak.
Ehtiyoj insho etib ja’m qildi tarqoq so‘zimiz,
Harfi nomavzunimiz, chun bo‘lmog‘i mavzun kerak.
Benafaslikka giriftor Bediling qabr ahlidek,
Chun o‘lim zanjirdur, zanjir uchun majnun kerak.
* * *
Yoniq matlablarim bergay olovga dostonlarni,
Bo‘yar qong‘a murod-maqsadlarim barcha bayonlarni.
Asl manzilga yetmasdan, qolib ketding, bo‘lib man-man,
Jaranglardan topib kirgay qaroqchi korvonlarni.
Shovullab turgan o‘rmon sirlarinda, ayt, ne hasrat bor
Ki, qushlar ko‘zyoshi girdobg‘a berg‘ay oshyonlarni.
Yurakdan gardlaring art, to tiriksan, intizom baxsh et,
Axir, fayzi bo‘lak tartibga solmoqning do‘konlarni.
Labing dilni olib, mendan miyiqlar jon so‘raydirlar,
Yomon o‘rgatdi o‘g‘ring poraga bul posbonlarni.
Sen olgan har zaif damdan umr bo‘yi so‘nib keldi,
Mozorlarga sha’m etma vaqt yelinda ustixonlarni.
Yutib kelmoqda sen turgan qirg‘oqni ajdaho toshqin,
Qayiqni sindiru, sog‘ ket, yo‘qotding bu makonlarni.
Ko‘zingning yoshlari yulduzlarin yanchib kuningni ko‘r,
Tegirmon aylab aylantirdi ohing osmonlarni.
G’azab ahlin tiyib turg‘il sehrlab sen odob birlan,
Ki, o‘qlar qoshida ko‘r ta’zim etgan bul kamonlarni.
Jahondir xomxayol oshxonasi, armonni yeb to‘ydim,
Nechun tinglay sovuqtandirdan oqqan boshqa nonlarni.
Men ojiz sajdaman, aylab tavof, so‘ng manglayim birlan
Naqsh qildim shamolga xoki birlan ostonlarni.
Qarab yor, tinglay bir kun, yetar, bas, jim bo‘l, ey Bedil,
Men oyna bag‘riga jo ayladim faryod-fig‘onlarni.
BU QIZIQ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil g’azallari:
* * *
Toki chaman tomonidan bo‘yi bahor, yetib kelar,
O’zni netib yod etayin, nomai yor, yetib kelar.
Ikki ko‘zu bitta labin juft etadir qaddima yor,
To‘rt beadab raqam bilan ming iftixor, yetib kelar.
Shodligu g‘am dog‘larini masxara qilgali kulib,
Bag‘rida dog‘, xanda qilib, u lolazor, yetib kelar.
Ochdim aza, yo‘qoldi yo‘l dashti adam quchog‘ida,
Tong, yoritish uchun yo‘lim, siynafigor, yetib kelar.
Kuydi yurak sipand bo‘lib, chiqdi nafas baland bo‘lib,
Sen yo‘nilib, so‘ngra qo‘lim senga, dutor, yetib kelar.
Jim o‘qigil bu ma’rifat kitobini, ayo, aziz,
Qilsang ovozingni baland, boshinga dor, yetib kelar.
Tang bu tiriklik ichra xalq yupandi so‘zu soz bilan,
Yo‘q esa har nafasda bu dilga fishor1, yetib kelar.
Shodligu baxtimizga qo‘l yetmagi ko‘p qiyin bizim,
Chiqsa agar xumordan u, tag‘in xumor, yetib kelar.
Dag‘dag‘a qilma qudratu husnu tarovatingni hech,
Tonggacha sha’m so‘nar, axir, faxringa or, yetib kelar.
Singan oyoq qachongacha haqtalabin qilar ado,
Ikki ko‘zim yuzimga, oh, topib mador, yetib kelar.
Ohi hazini qaqratib qo‘ysa azizlar labini,
Bering xabar, yosh to‘kibon Bedili zor, yetib kelar.
* * *
Ko‘zlaringga, tengsizim, bo‘lsin fido mayxonalar,
Goh qurib, goh to‘lg‘usi imong bilan paymonalar.
Oshiq o‘z qalbini yoqmoq payti chaqmoq oldi o‘t —
Sha’m alanga olgani payt kuydilar parvonalar.
Ishq-junun sahrosida esdi dovullar aylanib,
Sochlarin bir hilpiratsinlar debon devonalar.
Ishqimizning qadri yo‘qdildan chiqib bo‘lgan bayon,
Boy berib ganjin, huvillab qoldilar vayronalar.
Mehrimiz berdi olovga bir taroqdo‘konlarin,
Sochlarin qandoqtarar endi bizim jononalar?!
Sha’mga dil dardimni aytib turganim payt keldiyu,
Uyqu uxlab qoldi, tinglab tonggacha afsonalar.
Qahr qah-qahlab tishin qayrar hasading betida,
Sabr etar tishsiz qilich jim-jit, bo‘lib mardonalar.
Nomuvofiq bo‘lsa ahli anjuman bo‘lgay xarob,
Jam emasliqdan sochilgaylar boshoqdan donalar.
Sharmi bo‘lsa, bir-birovga ko‘z olaytirmasdi el,
Suq kirib, shatranj o‘yin maydoni bo‘ldi xonalar.
Toki bor imkoni, Bedil, qil zamon ahlini tark,
Tutmagay odamni do‘st hech bu hayobegonalar.
BEDIL G’AZALLARI
* * *
Zor qanot qoqsamki, bexudlik ayon, bo‘lg‘usidir,
Bu bilan isyon emas, holim bayon, bo‘lg‘usidir.
Bir qadam ham behuda ketmas agar hush izlasak,
Yo‘qsa, tosh, g‘aflat bosib, bizdan nishon, bo‘lg‘usidir.
Bo‘l faqir sen xokisorlik birla, oxir bir kuni
Bir hovuch xokingga yel taxtiravon, bo‘lg‘usidir.
Gar xudosizlarga qolsa ushbu ummonlar kuni,
Parchalangan barcha yelkan, kema qon, bo‘lg‘usidir.
Vahmu tuhmat g‘am balosi birla har ko‘k barhayot,
Bolu parning ko‘lkasi tog‘ deb gumon, bo‘lg‘usidir.
Qanchalik hurkitmangiz, baxt qushlari mijjamdadir,
Ming qanot bir kiprigim ichra nihon, bo‘lg‘usidir.
Gar ayon aylay desam ojizligim, ojiz tilim,
Ko‘zlarim faryod chekar, bu ne fig‘on, bo‘lg‘usidir.
Avjlanib vahshatli suhbat bo‘ldi har til bir olov,
Ahli korvon yoqqan o‘t ham korvon bo‘lg‘usidir.
Mangu bir rohat shudir, ja’m bo‘lsa ummid-ixtiyor,
To‘plasa qush parlarin gar, oshyon, bo‘lg‘usidir.
Har nedan kechmayusa, Bedil, arzigaydir haq yo‘li,
Bir yuking bo‘lsa bu yo‘lda ming dovon, bo‘lg‘usidir.
* * *
Ey fazlu kamoloti ayonlar va nihonlar,
Mani nafas mahv etadi, so‘zni — zabonlar.
Tuzmakchi edim shoda qilib gavhari vasling,
Shart uzdi nafas torini yongan u fig‘onlar.
Xok bo‘ldi, biroq bo‘lmadi hech mahrami diydor,
Ko‘z ko‘zgusiga to‘ldi shu boiski to‘zonlar.
Yohu deya to‘kmakchi edim o‘zni qadahga,
Lov yondi nafas, qaynadilar qalbdagi qonlar.
Sajdangni ko‘rib shiddat ila to‘xtagan o‘qman,
Otgan edilar, holbuki qudratli kamonlar.
Har mo‘y bo‘lib til sening vasfingni o‘qir shod,
Har harfing ila xattu savod chiqqan hamonlar.
Yo‘qlik changining toshqinimiz, obi baqomas,
Suv loyqasimiz, bizni degish* olgani onlar.
Maydon uza ne tilni tilib yeldi qalam, ayt,
Ming yo‘rtsa-da u, noqis erur barcha bayonlar.
Uchqun kabi osmonga uchib so‘ndimu bildim,
Kenglikka samo zor, fursatga — zamonlar.
Yong‘in nafasing, Bedil, uni sotsa bo‘lurmi,
Hayratda qotib, taxta bo‘lib qoldi do‘konlar.
TAVSIYA ETAMIZ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
