Mundarija
Mirzo Abdulqodir Bedil gโazallari. Eng sara gโazallar toโplami.
Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi HAQIDA >>
BEDIL GโAZALLARI
* * *
Boโlibdir gโamga oshyon maskani dil,
Shu bois gโam kelur, soโrsam: qani, dil?
Koโzim maqsudi vasling-u, qani koโz,
Dilim yodi gโaming, ammo qani dil?
Adashgan korvonga qoโngโiroqcham,
Na kuylar kuylamasdan nolani dil?
Kishi yoโqdir kishiga zoru muhtoj,
Vale dil tutganidir domani dil.
Qadam qoโyganda xoki turbatimga
Boโl ogohkim, oyogโing bosgani dil.
Agar-chi suvratim Bedildir, ammo
Qilur boshdin-oyoqashkim mani dil.
* * *
Zahm oโldi yana chashmi purob oโldi, bizim dil,
Rangin qadah ichra qon sharob oโldi, bizim dil.
Gulbogโu chaman faslida tosh oโlsa u koโngil,
Dasht uzra gโubor oโlsa-da, ob oโldi, bizim dil.
Vasl anjumani ichra hayo jom boโlibdur,
Ob oโlsa agar bodai nob oโldi, bizim dil.
Ne hosil, ayo nola, bul otash nafasingdan,
Qon boโl, seni deb boโyla kabob oโldi, bizim dil.
Bir chashma-ku toโfoni xayol ichra bu olam,
Bedil, na iloj, emdi sarob oโldi, bizim dil.
* * *
Parishon xotirim deb gโam yaralmish,
Yana chashmim tufayli nam yaralmish.
Qilur mavj gavharu oina javhar,
Ajab, beorzu dil kam yaralmish.
Atarlar gโuncha poymolini gul deb,
Ne hol, shodlik aro motam yaralmish.
Sabo toโzgโitgudek bir kaft tuproq
Qoโshilgach qon ila, odam yaralmish.
Qoshimga kelsa gar farmoni taslim,
Egilgum, qoshim asli xam yaralmish.
Agar xeshlik uchun paydo bu olam,
Mening koโnglimga koโnglim ham yaralmish.
Dilning dardiga yoโqdir chora, Bedil,
Boโlib sohibmuhr Hotam yaralmish.
TAVSIYA ETAMIZ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil gโazallari
* * *
Ishq dogโi kabi nurga niqobdir, yuragim,
Oyina kabi dard ila sofdir, yuragim.
Har lahza bir uxlab yana tez uygโonadur,
Har dam ishi rohat va azobdir, yuragim.
Mavjlanganidan kim ani sarchashma demish,
Sarchashma emas, asli sarobdir, yuragim.
Paymonasi lim toโldi boโlib paydo shahd,
Mulkingda umrdoshi hubobdir, yuragim.
Kel!.. Oโt ber, alangamni tomosha ayla,
Lov yonmasa, umri ne hisobdir, yuragim.
Sen soโrading, berdim yulib koโksimdan,
Laโling bu savol, unga javobdir, yuragim.
Shabnam kabi suv olamidandir gohi,
Goh misli qadah ichra sharobdir, yuragim.
Umrim necha dam? Tinmay urar bilmakka,
Chin kasbi sanoq, kori hisobdir, yuragim.
Umrimni xayol etsam, hech yoโqdir samari,
Yongโin nafasim, shunga kabobdir, yuragim.
Koโz-koโz qiladir daryo pufaklarni necha,
Vasl koโzgusiman, ammo hijobdir, yuragim.
Tosh oyinavu, tomchi guhar boโldi, biroq
Afsus, hamon xonaxarobdir yuragim.
Ming tomir ila chirmadi gโaflat, garchi,
Bedil, necha hikmatga kitobdir, yuragim.
QIZIQ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil gโazallari:
BEDIL TOMONIDAN YOZILGAN GโAZALLAR
* * *
Yod etib shavqingni, singan xasta dillar shoddir,
Shisha dillarga bu chil-chillar muborakboddir.
Oh va koโz yoshim egiz, men bir ajib mirobman,
Shu shamol, bu suv bilan dard bogโlarim oboddir.
Gโaflat ichra men hayotni mehribon bildim gโalat,
Har damim qoโsh tigโli xanjar, umr esa jalloddir.
Hayratim ogโzi metin, yumshoqdir undan toshtuxum,
Folboqar oynam sinib, bundanki u zuryoddir.
Umr qushim parvozi tindi shisha koโnglim ichra, oh,
Tip-tiniq ushbu qafasning sohibi sayyoddir.
Zoru muhtojmiz agar-chi, biz qanoat bir-la boy,
Tashna dil qongโaymu hech, dunyo saroboboddir.
Boโldi bulbul nozga tutqun, holbuki, bir ursa par,
Koโrkidanmas gul, oโzidan ham oโzi ozoddir
Aqlu hush jomi siniq, undan salomatlik oqar,
Telbalik rohat yaratmakda ajib ustoddir.
Vasl oqshomida isfandlar ne xush charsilladi,
Ishqni madh aylab kuyibdurman, bu โ bir isbotdir.
Koโp ulugโ tushlarga loqaydmiz, nechunkim, oโngda ham
Uxlagudek damda bir dunyo, axir, bunyoddir.
Biz Xito โ naqsh oโlkasin kezsak, oyoqning izlari
Moโyqalamdir goโiyo, surgan ajib Behzoddir.
Surmalar baxtlar qarosindan nishon kiprikdagi,
Ishqni kokillar sezib toโlgโandi โ jim faryoddir.
Keksa bu jonimni kovlab, baxt yoโlin ochdim, ne baxt
Qomati yoy, chunki Bedil, teshai Farhoddir.
* * *
To tugโildim, har qulogโimga mudom afsun kerak,
Dil til olgancha choโkib yotmoqni istar โ xun kerak.
Ishq balosi husn baxtiga hamisha zordir,
Laylining noz bazmiga albatta bir Majnun kerak.
Ehtiyoj bor etdi yoโklikdan jahonni, doโstlar,
Qilgali jo dilga himmat, yangragan qonun kerak.
Ketmagay dud hech yolingdan, kulga gulxan doโnmayin,
Goโiyo yuvmoqqa ust-boshim kirin, sobun kerak.
Vahmga taslim akl bor-yoโqni farqlab bilmagay,
Nokeraklar kecha oโrtab, boโldilar bul kun kerak.
Toโkmasinlarmi yulib marjonlarin kipriklarim,
Oh, yoshurmoqqa nahot shunday goโzal mazmun kerak.
Tong bu โ borliqning jahonda bir damidir bedaxl,
Bir nafas diydor uchun borliqqa bul gardun kerak.
Ehtiyoj insho etib jaโm qildi tarqoq soโzimiz,
Harfi nomavzunimiz, chun boโlmogโi mavzun kerak.
Benafaslikka giriftor Bediling qabr ahlidek,
Chun oโlim zanjirdur, zanjir uchun majnun kerak.
* * *
Yoniq matlablarim bergay olovga dostonlarni,
Boโyar qongโa murod-maqsadlarim barcha bayonlarni.
Asl manzilga yetmasdan, qolib ketding, boโlib man-man,
Jaranglardan topib kirgay qaroqchi korvonlarni.
Shovullab turgan oโrmon sirlarinda, ayt, ne hasrat bor
Ki, qushlar koโzyoshi girdobgโa bergโay oshyonlarni.
Yurakdan gardlaring art, to tiriksan, intizom baxsh et,
Axir, fayzi boโlak tartibga solmoqning doโkonlarni.
Labing dilni olib, mendan miyiqlar jon soโraydirlar,
Yomon oโrgatdi oโgโring poraga bul posbonlarni.
Sen olgan har zaif damdan umr boโyi soโnib keldi,
Mozorlarga shaโm etma vaqt yelinda ustixonlarni.
Yutib kelmoqda sen turgan qirgโoqni ajdaho toshqin,
Qayiqni sindiru, sogโ ket, yoโqotding bu makonlarni.
Koโzingning yoshlari yulduzlarin yanchib kuningni koโr,
Tegirmon aylab aylantirdi ohing osmonlarni.
Gโazab ahlin tiyib turgโil sehrlab sen odob birlan,
Ki, oโqlar qoshida koโr taโzim etgan bul kamonlarni.
Jahondir xomxayol oshxonasi, armonni yeb toโydim,
Nechun tinglay sovuqtandirdan oqqan boshqa nonlarni.
Men ojiz sajdaman, aylab tavof, soโng manglayim birlan
Naqsh qildim shamolga xoki birlan ostonlarni.
Qarab yor, tinglay bir kun, yetar, bas, jim boโl, ey Bedil,
Men oyna bagโriga jo ayladim faryod-figโonlarni.
BU QIZIQ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi
Mirzo Abdulqodir Bedil gโazallari:
* * *
Toki chaman tomonidan boโyi bahor, yetib kelar,
Oโzni netib yod etayin, nomai yor, yetib kelar.
Ikki koโzu bitta labin juft etadir qaddima yor,
Toโrt beadab raqam bilan ming iftixor, yetib kelar.
Shodligu gโam dogโlarini masxara qilgali kulib,
Bagโrida dogโ, xanda qilib, u lolazor, yetib kelar.
Ochdim aza, yoโqoldi yoโl dashti adam quchogโida,
Tong, yoritish uchun yoโlim, siynafigor, yetib kelar.
Kuydi yurak sipand boโlib, chiqdi nafas baland boโlib,
Sen yoโnilib, soโngra qoโlim senga, dutor, yetib kelar.
Jim oโqigil bu maโrifat kitobini, ayo, aziz,
Qilsang ovozingni baland, boshinga dor, yetib kelar.
Tang bu tiriklik ichra xalq yupandi soโzu soz bilan,
Yoโq esa har nafasda bu dilga fishor1, yetib kelar.
Shodligu baxtimizga qoโl yetmagi koโp qiyin bizim,
Chiqsa agar xumordan u, tagโin xumor, yetib kelar.
Dagโdagโa qilma qudratu husnu tarovatingni hech,
Tonggacha shaโm soโnar, axir, faxringa or, yetib kelar.
Singan oyoq qachongacha haqtalabin qilar ado,
Ikki koโzim yuzimga, oh, topib mador, yetib kelar.
Ohi hazini qaqratib qoโysa azizlar labini,
Bering xabar, yosh toโkibon Bedili zor, yetib kelar.
* * *
Koโzlaringga, tengsizim, boโlsin fido mayxonalar,
Goh qurib, goh toโlgโusi imong bilan paymonalar.
Oshiq oโz qalbini yoqmoq payti chaqmoq oldi oโt โ
Shaโm alanga olgani payt kuydilar parvonalar.
Ishq-junun sahrosida esdi dovullar aylanib,
Sochlarin bir hilpiratsinlar debon devonalar.
Ishqimizning qadri yoโqdildan chiqib boโlgan bayon,
Boy berib ganjin, huvillab qoldilar vayronalar.
Mehrimiz berdi olovga bir taroqdoโkonlarin,
Sochlarin qandoqtarar endi bizim jononalar?!
Shaโmga dil dardimni aytib turganim payt keldiyu,
Uyqu uxlab qoldi, tinglab tonggacha afsonalar.
Qahr qah-qahlab tishin qayrar hasading betida,
Sabr etar tishsiz qilich jim-jit, boโlib mardonalar.
Nomuvofiq boโlsa ahli anjuman boโlgay xarob,
Jam emasliqdan sochilgaylar boshoqdan donalar.
Sharmi boโlsa, bir-birovga koโz olaytirmasdi el,
Suq kirib, shatranj oโyin maydoni boโldi xonalar.
Toki bor imkoni, Bedil, qil zamon ahlini tark,
Tutmagay odamni doโst hech bu hayobegonalar.
BEDIL GโAZALLARI
* * *
Zor qanot qoqsamki, bexudlik ayon, boโlgโusidir,
Bu bilan isyon emas, holim bayon, boโlgโusidir.
Bir qadam ham behuda ketmas agar hush izlasak,
Yoโqsa, tosh, gโaflat bosib, bizdan nishon, boโlgโusidir.
Boโl faqir sen xokisorlik birla, oxir bir kuni
Bir hovuch xokingga yel taxtiravon, boโlgโusidir.
Gar xudosizlarga qolsa ushbu ummonlar kuni,
Parchalangan barcha yelkan, kema qon, boโlgโusidir.
Vahmu tuhmat gโam balosi birla har koโk barhayot,
Bolu parning koโlkasi togโ deb gumon, boโlgโusidir.
Qanchalik hurkitmangiz, baxt qushlari mijjamdadir,
Ming qanot bir kiprigim ichra nihon, boโlgโusidir.
Gar ayon aylay desam ojizligim, ojiz tilim,
Koโzlarim faryod chekar, bu ne figโon, boโlgโusidir.
Avjlanib vahshatli suhbat boโldi har til bir olov,
Ahli korvon yoqqan oโt ham korvon boโlgโusidir.
Mangu bir rohat shudir, jaโm boโlsa ummid-ixtiyor,
Toโplasa qush parlarin gar, oshyon, boโlgโusidir.
Har nedan kechmayusa, Bedil, arzigaydir haq yoโli,
Bir yuking boโlsa bu yoโlda ming dovon, boโlgโusidir.
* * *
Ey fazlu kamoloti ayonlar va nihonlar,
Mani nafas mahv etadi, soโzni โ zabonlar.
Tuzmakchi edim shoda qilib gavhari vasling,
Shart uzdi nafas torini yongan u figโonlar.
Xok boโldi, biroq boโlmadi hech mahrami diydor,
Koโz koโzgusiga toโldi shu boiski toโzonlar.
Yohu deya toโkmakchi edim oโzni qadahga,
Lov yondi nafas, qaynadilar qalbdagi qonlar.
Sajdangni koโrib shiddat ila toโxtagan oโqman,
Otgan edilar, holbuki qudratli kamonlar.
Har moโy boโlib til sening vasfingni oโqir shod,
Har harfing ila xattu savod chiqqan hamonlar.
Yoโqlik changining toshqinimiz, obi baqomas,
Suv loyqasimiz, bizni degish* olgani onlar.
Maydon uza ne tilni tilib yeldi qalam, ayt,
Ming yoโrtsa-da u, noqis erur barcha bayonlar.
Uchqun kabi osmonga uchib soโndimu bildim,
Kenglikka samo zor, fursatga โ zamonlar.
Yongโin nafasing, Bedil, uni sotsa boโlurmi,
Hayratda qotib, taxta boโlib qoldi doโkonlar.
TAVSIYA ETAMIZ : Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi