Agata Kristi – Detektiv asarlari haqida
Shaxsiy turmushda u qadar baxtli bo‘la olmagan Agataning ijodi adabiyot va ayniqsa, detektiv janri shaydolari uchun bitmas-tuganmas xazinaning o‘zginasi. Keling, «Detektiv janrining qirolichasi” nomiga sazovor bo‘lgan Agata Kristi hayoti bilan bog‘liq bir qancha qiziqarli jihatlarga yuzlanamiz.
Agata Kristidan so‘rashibdi: “Nega hajm jihatidan teng bo‘lgan, voqealari ham o‘xshash bo‘lgan ikki romaningiz turli xil miqdorda sotilmoqda?”. Aqlli Kristi: “Chunki ulardan biridagi qotilliklar soni ikkinchi kitobdagi qotilliklar sonidan ikkitaga ko‘proq!” – deb javob bergan ekan;
Agata Kristi hayoti va ijodi va hikoyalari
Agata Kristining “Qopqon” pesasi haligacha teatrlarda qiziqish bilan kutib olinadi. Pesa endigina sahnada qo‘yila boshlagan vaqtlarda shunday odat bo‘lgan: Spektakl tugagach, bir inson sahnaga chiqib, tomoshabinlarga kelganligi uchun minnatdorchilik bildirgan. So‘ngra … qotil aslida kim ekanligi haqida boshqalarga (hali asarni tomosha qilmaganlarga) gapirmasliklarini qattiq iltimos qilishgan;
Agata Kristining “Marhum Missis Makginti” asarida Erkyul Puaro chekka va xaroba bir qishloqqa borib, haqiqiy qotilni topadi. 1964 yilda bu asar asosida film suratga olinadi. Film ijodkorlari bir jihatga diqqat qilishadi. Doimo o‘ziga qarab yuruvchi, kibor, noziktabiat Puaroning xarobalar orasida yurishi notabiiy holatday tuyuladi. Shunda ular ajoyib yo‘l topishadi: Puaroning o‘rnini Kristining boshqa bir qahramoni – oddiylikni xush ko‘ruvchi Miss Marpl egallaydi;
Agata Kristi o‘zining yagona nabirasini ajoyib usulda siylagan. Unga “Qopqon” pesasining mualliflik huquqini sovg‘a qilgan. Ishonavering, bu sovg‘a bir necha millionlik merosdan afzal. “Qopqon” pesasi daromad keltirish bo‘yicha sahna asarlari orasida yuqori o‘rinlarda turadi;
1970-yillarda qopqonlar ishlab chiqaruvchi firma o‘z qopqonlaridan birini Agata Kristi deb nomlashga ruxsat oladi. Albatta, bu reklamaning ajoyib ko‘rinishi edi. Sababi, yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, Agataning “Qopqon” asari juda ham mashhur;
Agata Kristi eri bilan turmush qurganiga 25 yil to‘lganida shunday degandi: “Eng yaxshi erlar – arxeologlardir! Chunki sening yoshing qanchalik katta bo‘lsa, u seni shunchalik qadrlaydi”;
Agata Kristi ba’zi asarlardagi detallarni o‘z hayotidan olgan. Masalan, 1930 yilda erining yoniga, Misrga yo‘l oladi. U yo‘lning asosiy qismini “Sharqiy ekspress” da bosib o‘tadi. Keyinchalik u mashhur “Sharqiy ekspress”dagi qotillik” asarini yozadi;
Yuqorida fikrni davom ettiramiz. Agata bir qancha muddat London chetidagi Sanningdeylda istiqomat qilgan. Bu joy o‘zining golf maydonlari bilan mashhur edi. “Golf maydonidagi qotillik” asari shuning natijasidir balki…
Yana bir misol. 1-Jahon urushi vaqtida Agata Torki shahri aptekasida ishlagan. Ish jarayonida esa zaharlarni sinchiklab o‘rgangan. Bu ishi keyinchalik unga juda ko‘plab asarlarida qo‘l kelgan;
Agata kristi tarjimai holi
Agata Kristi asarlari va hikoyalari
Agata Kristi bir narsadan afsuslangan. “Men ilk kitobimda Erkyul Puaroni iste’fodagi yosh ofitser sifatida tasvirlashim kerak ekan. Agar shunday qilganimda umrimning oxirigacha u haqidagi asarlarni yozishim mumkin edi” – degan edi Agata. Ilk kitobdayoq Puaro katta yoshli inson sifatida ko‘rsatilgan;
Agata Kristiga “Nega Puaroni aynan belgiyalik qilib tasvirlagansiz?” – qabilidagi savolni ko‘p berishgan. Yozuvchining javobi esa ancha qiziqarli: “Chunki belgiyaliklar juda mazali shirin kulchalar pishirishadi”;
2-Jahon urushi vaqtida Angliya juda kuchli havo hujumlari girdobida qoladi. Bunday mahalda tasodifiy o‘lim har qanday odamga xavf solardi. Buni yaxshi anglagan Agata Miss Marpl va Erkyul Puaro turkumlarining yakunlovchi qismlarini yozishga kirishadi. Agata bu ishi bilan bir amaliy maqsadni ham ko‘zlagandi: so‘nggi asarlardan keluvchi daromad yaqinlarini moddiy ta’minlashga xizmat qilishi kerak edi…