Soโfiy Olloyor (1644, Kattaqoโrgโon bekligi Minglar qishlogโi โ 1724, Denov) โ tariqat arbobi va mutasavvuf shoir. Shayxlar maktabi va Buxorodagi joโybor shayxlari dargohida taโlim olgan. Oโz davrining barcha asosiy ilmlarini egallagan, arab va fors tillarini oโrgangan. Buxoro xoni Abdulazizxon tomonidan boj mahkamasiga toโra etib tayinlangan. Darveshona feโl, shoirona koโngil sohibi boโlgan Soโfi Olloyor bu lavozimdan tezda isteโfo berib, oโz davrining mashhur shayxi Navroโzga shogird tushgan, tarikat talablarini bajarib, shayxlik martabasiga koโtarilgan, valiulloh (karomat sohibi) boโlib yetishgan.
TAVSIYA ETAMIZ : SOโFIY OLLOYOR GโAZALLARI TOโPLAMI
Oโqib koโring : Uning Munojot gโazali
Soโfiy Olloyorย ijodi
Turkiy va forsiy tillarida ijod qilgan Soโfi Olloyor ijodining asosiy yoโnalishi islom maโrifatini keng xalq orasiga yoyish va tasavvufning insoniy kamolot bilan bogโliq gโoyalarini targโibtashviq qilishdan iborat. U ยซMaslak ul-muttaqinยป (ยซTaqvodorlar maslagiยป), ยซMurod ul-orifinยป (ยซOriflar murodiยป), ยซMahzan ul-muteโinยป (ยซItoatkorlar xazinasiยป) asarlarini forsiy, ยซSabot ul-ojizinยป (ยซOjizlar sabotiยป), ยซFavz un-najotยป (ยซNajot tantanasiยป) masnaviylarini turkiy tilda yaratgan. Forsiy va turkiyda bitilgan boshqa sheโrlari ham mavjud. ยซMevalar munozarasiยป nomli manzuma xam unga nisbat beriladi.
Soโfi Olloyorning shoh asari ยซMaslak ul-muttaqinยป boโlib, 12 ming bayt, 135 ta katta-kichik bobdan iborat. Ilohiy maโrifatning badiiy talqiniga bagโishlangan bu asar el orasida shuhrat tutganidan soโng doโstu yaqinlari undan turkiy tilda ham shunday bir kitob yozishni iltimos qiladilar. Bunga javoban u ยซMaslak ul-muttaqinยปni birmuncha qisqartirib, oโzbek tilida nazmda bitgan va unga ยซSabot ul-ojizinยป deb nom bergan. Oโzbek falsafiy didaktik adabiyotining yetuk namunasi boโlmish ushbu asarda tasavvuf taโlimotining maโnaviy-axloqiy masalalarini keng yoritish bilan u turkiy tasavvuf adabiyoti rivojiga katga hissa qoโshgan.
TAVSIYA ETAMIZ : SOโFIY OLLOYOR GโAZALLARI TOโPLAMI
Oโqib koโring : Uning Munojot gโazali
Soโfiy Olloyorning asarlari haqida
Asarlarida islom ahkomlari, tariqat talablari, insoniy komillik shartlarini birma-bir taโriflab bergan. Axloqiy-taโlimiy ahamiyati jihatidan, xususan, ยซMaslak ul-muttaqinยป va ยซSabot ul-ojizinยป asarlari maktab va madrasalarda asosiy darsliklar qatorida oโqitilib kelgan. Uning diniy-tasavvufiy ruhdagi pandu hikmatga yoโgโrilgan asarlari nafaqat Turkiston, balki Qashqardan tortib Etel (Volga), Yoyiq (Ural) daryolari vohalari, Hojitarxon (Astraxan), Bulgโor, Orenburg va boshqa mintaqalarda yashovchi xalqlar orasida ham keng tarqalgan. Ular koโp nusxalarda koโchirilgan.
19-asrning oxirlariga kelib esa Toshkent, Qozon, Boku, Istanbul va boshqa shaharlarda toshbosma yoโli bilan bir necha marta bosilib chiqqan.
Soโfi Olloyor asarlari koโplab xorijiy tillarga tarjima qilingan, ularga bagโishlab sharhlar yozilgan, lugโatlar tuzilib, u qoโllagan tasavvufiy istiloh-timsollar keng sharhlangan.
TAVSIYA ETAMIZ : SOโFI OLLOYOR GโAZALLARI TOโPLAMI
Oโqib koโring : Uning Munojot gโazali