Bosh sahifa ยป Topishmoq ยป Abdulla Qahhor Dahshat hikoyasi. A.Qahhor hikoyalari

Abdulla Qahhor Dahshat hikoyasi. A.Qahhor hikoyalari

by administrator

Abdulla Qahhor Dahshat hikoyasi.

Xotin-qizlarning burun zamonda koสปrgan kunini bilmaysizlar, qizlarim, aytgan bilan ishonmaysizlar!..

Toสปraxon oyi

Abdulla-Qahhor-dahshat-hikoyasi

Yaqin ikki haftadan beri koสปz ochirmayotgan kuzak shamoli yaydoq daraxtlar shoxida chiyillaydi, gสปuvillaydi; tomlarda vishillaydi, yopiq eshik va darchalarga bosh urib uf tortadi.

Bunday kechalarda odamzod qoสปymijoz gสปuj boสปlib va nimanidir kutib jimgina oสปtirishni xohlab qoladi.

Olimbek dodxoning sakkiz xotini katta kundosh Nodirmohbegimning uyiga yigสปilib, sandal atrofida oสปtirishar edi. Dodxo har kecha taroveh namozidan keyin halqaga qolar edi, bu kecha erta qaytdi. Hamma toสปzidi: xotinlardan biri uning sallasini oldi, biri chakmoniga qoสปl uzatdi, biri mahsisini tortgani chogสปlandiโ€ฆ Kundoshlarning eng kichigi โ€“ bu dargohga tushganiga besh oygina boสปlgan kelinchak โ€“ ganjiravonlik Unsinoy chilim solib tutdi. Dodxo chilimni bir marta, lekin juda qattiq tortdi-yu, yasov tortib turgan xotinlariga eสผtibor qilmay, toสปrga oสปtdi va darchani jindakkina qiya qilib, bir koสปzi bilan tashqariga qaradi. Shamol goh och boสปriday uvillar, goh oสปlim changaliga tushgan mushukday pixillar, vagสปillar, hech narsa-hech narsa koสปrinmas edi.

Hikoyalari haqida >>
U haqida boshqa maโ€™lumotlar >>>

Anor hikoyasi >>

Abdulla Qahhor haqida boshqa maโ€™lumotlar >>ย 

Dodxo darchani zichlab yopib, joyiga oสปtirib tasbeh oสปgirishga kirishdi. Uning barmoqlari tasbeh donalarini tez-tez oสปtkazayotgan boสปlsa ham, qulogสปi gสปuvillayotgan shamolda, xayoli goสปristonda edi: โ€œHozir goสปriston qanaqa vahimali boสปlsa ekanโ€ฆโ€

Uzbek goสปristoni oสปzi xunuk, buning ustiga, goสปriston haqida aytilmagan xunuk gap, toสปqilmagan vahimali mish-mish qolgan emas. Haqiqatan, bunday kechalarda goสปriston esiga tushgan har qanday odam, ayniqsa, dodxo singari paygสปambar yoshidan oshib, kafanligini sandiqqa solib qoสปygan kishi oสปlishdan ham koสปra goสปristonda yotishini oสปylaganida tiligacha sovuq ter chiqaradi.

Dodxo boshidan goสปriston xayolini chiqarib tashlash uchun tasbehini qoสปyib undan-bundan gapirgan boสปldi, lekin hech kim bu gaplarga gap ulamadi.

Shamol bir xuruj qilganida nimanidir keltirib darchaga urdi. U narsa darchani tirmalaganicha sidirilib pastga tushib ketdi. Hamma oสปtirgan yerida goสปyo bir qarich choสปkkanday boสปldi va tin olmay bir-biriga qaradi. Dodxo xotinlariga, ulardan ham koสปra oสปziga taskin berish uchun oสปrnidan turib darchaning bir tomonini ochdi. Darchadan kirgan shamol osma chiroqni lipillatdi, tebratdi. Dodxo pastga qaradi va suyunib ketganday:

โ€“ Boสปyra, boสปyra ekan! โ€“ dedi va darchani yana zich yopib joyigaoสปtirdi.

Boสปyra odatda tobutga solinadigan boสปlganidan, dodxoning koสปz oddiga odamlarning yelkasida lapanglab ketayotgan tobutni keltirdi. Tobut esa yana goสปristonni eslatdi, goสปriston haqida bolaligidan qulogสปida qolib kelgan vahimali gaplarni, hodisalarni jonlantirib yubordi. Dodxo bu xayollarni yengish uchun goสปriston vahimalaridan oสปzi soสปz ochdi va ikki ogสปiz gapining birida oสปzining dovyurakligini xotinlariga, ulardan ham koสปra oสปziga pisanda qila ketdi.

Gapdan gap chiqib, Nodirmohbegim bir voqeani aytib berdi.

โ€“ Bola edim. Rahmatli dadam gap yer edilar. Bir mehmonxona yigitโ€ฆ Mana shunaqa shamol kechasi ekan. โ€œHozir kim goสปristonga borib, Asqarponsotning goสปriga pichoq sanchib

keladi?โ€ degan gap boสปlipti. Shunda bir kishi pichogสปini qinidan sugสปurib: โ€œMen sanchib kelamanโ€, โ€“ depti, bitta qoสปydan garov bogสปlashib yoสปlga tushipti. Joสปralari hali kutishar emish โ€“ yoสปq, hali kutishar emish โ€“ yoสปq; tong otipti, uyida ham yoสปq emish; goสปristonga borib qarashsa, Asqarponsotning goสปri oldida oสปlib yotgan emish! Bechora goสปrga pichoq sanchganida etagini qoสปshib sanchgan ekan, qaytay desa etagidan birov tortganday boสปlgan-daโ€ฆ

Hammaning eti jivillashib ketdi. Uzoq jimliqdan keyin Unsin yonida oสปtirgan kundoshiga shivirlab:

โ€“ Oสปlsin, nokas odam ekan, bitta qoสปyni debโ€ฆ Koshki arziydigan narsa boสปlsa!.. โ€“ dedi.

Bu gapni dodxo eshitib qoldi. Uning nafsoniyati qoสปzgสปadi. Dodxoday odam goสปriston deganda tizzasi qaltirasa, birov โ€œolamga podsho qilamanโ€ degan taqdirda ham bormasa, borolmasa-yu, bu qiz mushtday boshi bilan, โ€œarziydigan narsa boสปlsa men boramanโ€ desa!

Dodxo gสปashi kelib, Unsinni masxara qildi:

โ€“ Obbo, tegirmonchining qizi!.. Bitta qoสปyni nazarlari ilmaydi! Nechta qoสปy boสปlsa arzir edi? Sen oสปzing oสปnta qoสปy bersam, pichoq sanchib kelasanmi? Yuzta qoสปy, davlatimning yarmini bersam borasanmi?

Unsinoy bozvantidagi tangalarni oสปynab:

โ€“ Menga davlat kerak emas, davlat kerak boสปlsa borar edim, โ€“ dedi.

Bu gap dodxoga tegib ketdi.

โ€“ Nima kerak?

Unsin indamadi. Dodxoning savoli javobsiz qolishi mumkin emas edi. Shuning uchun bittasi gunoh qilsa, hammasi baravar kaltak yeydigan kundoshlar Unsinni turtkilashdi:

โ€“ Javob bersang-chi!

โ€“ Tildan qoldingmi?!

Yonida oสปtirgan kundoshi tirsagi bilan biqiniga ikki-uch turtgandan keyin, Unsin boshini koสปtarib, balo-qazoday tikilib turgan dodxoga bir koสปz tashladi-yu, yana boshini egib, lekin dadil javob berdi:

โ€“ Javob bersangizโ€ฆ Ganjiravonga ketsamโ€ฆ Bitta goสปrga bitta pichoq emas, oสปnta goสปrga oสปnta pichoq sanchib kelamanโ€ฆ โ€“ dedi.

Uning maqsadini kundoshlar darrov fahmlashdi. Lekin dodxo bunday gapni sira kutmagani uchun yanglish tushundi.

โ€“ Tagสปin nima qilasan Ganjiravonda, borib kelganingga ikki oy ham boสปlgani yoสปq-ku!

Nodirmohbegim sandal ichidan oyogสปini uzatib Unsinning boldirini chimchiladi, koสปzi bilan โ€œxayriyat, tushunmadi, bas, gapirmaโ€, deb ishora qildi. Biroq Unsin jonidan kechgan kishining shijoati bilan dodxoga tik qaradi.

โ€“ Yoสปq, men butkul ketsam deyman, javobimni bersangiz demoqchiman.

Gapni aytgan Unsinu, boshqalar oสปtirgan joyida yerga qapishib ketdi. Biroq dodxo, hammaning kutganiga qarshi, qoสปliga qamchi olib Unsinni โ€œqayering qichidiโ€ga solmadi, aksincha, zaharxanda bilan boสปlsa ham, muloyim gapirdi:

โ€“ Shunaqami?.. Xoสปp, mayli, aytganing boสปla qolsin, โ€“ dedi va bir oz oสปylab turib gสปijinganini yashirolmay ilova qildi: โ€“ Lekin goสปristonga pichoq emas, qumgสปon olib borasan. Onhazratim sagสปanasi oldida qumgสปon qaynatib, bitta choy damlab kelasan, maylimi?

โ€“ Mayli, mayli! โ€“ dedi Unsin koสปzlari javdirab, โ€“ lekin lafzingizdan qaytmasangizโ€ฆ

Dodxoning dami ichiga tushib ketdi. Bir gadovachchaning bu dargohdan ketishga oshiqishi unga haqorat boสปlib tushdi. Endi Unsinni tilab olish uchun biron soสปz aytishga hech kim, hatto goสปristondan uning oสปligi kelishiga koสปzi yetib, ichida faryod chekayotgan Nodirmohbegim ham jurสผat qilolmay qoldi.

Dodxoning oppoq, uzun soqoli, tovushi titradi.

โ€“ Xoสปp, lafzimdan qaytmayman, mana xotirjam boสปla qol: men hozir seni bir taloq qoสปydim, qaytib kelganingdan keyin uch taloqsan! Bor, qumgสปonni koสปtar!..

Unsin dodxodan darrov yuzini berkitganicha chiqib ketdi. Nodirmohbegim, qoสปlidan boshqa ish kelmagandan keyin, hech boสปlmasa Unsinning yuragiga quvvat boสปladigan bir-ikki ogสปiz soสปz aytish maqsadida ketidan chiqmoqchi boสปlgan edi, dodxo xoสปmrayib joyiga oสปtqazib qoสปydi. Kundoshlar bitta-bitta oyoq uchida yurib chiqib ketishdi.

Unsin uyiga kirdi, paranji-chimmatini yopindi, qumgสปonga suv toสปldirib, choynakka choy soldi-yu, joสปnadi. Koสปr oydin. Osmonning chekkasi sarigสป-kir uvadaga oสปxshaydi. Bu kir shuสผla qoสปynida past-baland uylar, shamolda egilayotgan, tebranayotgan daraxtlar qop-qora qoสปrinadi. Pishqirayotgan shamol har xuruj qilganida Unsinni tentiratar, talay joyga surib tashlar edi. Unsin paranji-chimmatini yumaloqlab qoสปliga olganidan keyin yoสปl yurish osonroq boสปldi.

Goสปriston toสปgสปrisida dodxo nimalar eshitgan boสปlsa, Unsin ham shuni eshitgan, shamol kechasi goสปriston dodxo xayolida qandoq dahshatli boสปlsa, uning xayolida ham shunday dahshatli, lekin shundoq boสปlsa ham, tiriklar goสปristoni boสปlgan bu dargohning dahshati oldida oสปliklar goสปristonining dahshati unga dahshat koสปrinmas, bundan tashqari, ertagayoq Ganjiravonga joสปnash, ota-onasini, dugonalarini koสปrish umidi uning boshiga boshqa hech qanday fikr-xayolni yoสปlatmas edi.

Unsin xuddi dadasidan katta hayitlik olib bozorboshiga ketayotgan yosh boladay chopqillab, qarshisidan esayotgan shamolga soสปz bermay, baสผzan irgสปishlab borar edi; biroq goสปriston koสปchasiga burilib, salobat bilan tebranayotgan qop-qora keksa chinor ostida oqarishib turgan sagสปanalarni, belgisiz zulmatni koสปrganida yuragi uvishdi-yu, zovur koสปprigidan oสปtib, ikki qadam qoสปyganicha toสปxtab qoldi. Dahshat uning yuragiga raxna soldi: Ganjiravon, ota-onasi, dugonalari xayolidan koสปtarilib, koสปz oldiga oppoq kafanga oสปralib sagสปana va goสปrlar atrofida yelib yurgan arvohlar keldi. Uning eti jivirlashib, sochi boshidagi roสปmolini bir qarich koสปtarganday boสปldi. Unsin beixtiyor bir qadam orqaga chekindi, lekin shu ondayoq xuddi oสปlikdan qoสปrqmasligini birovga pisanda qilayotganday, baqirib: โ€œOสปlikning joni yoสปq! Oสปlikning joni yoสปq!โ€ โ€“ deb olgสปa intildi, shu yugurganicha chinor ostidagi Onhazratim sagสปanasi oldida toสปxtadi; choynak bilan qumgสปonni oyogสปi ostiga qoสปydi, paranji-chimmatni bir chekkaga tashladi, ichida: โ€œKoสปpi ketib ozi qoldiโ€, deb suyundi. Biroq uning suyungani behuda edi: hamma narsani olipti-yu, eng zaruri โ€“ oสปtin esidan chiqipti! Har sagสปanadan bir qoสปl, har goสปrdan bir tovush chiqishini kutib oสปtin qidirish vahimasi uning yuragiga yana raxna sola boshladi. Unsin oสปziga-oสปzi baland tovush bilan yana: โ€œOสปlikning joni yoสปq!โ€ โ€“ deb, hozir diliga bitta odamchalik quvvat boสปlayotgan bu gapni ogสปzidan qoสปymay, sagสปana va goสปrlarni oralab oสปtin qidirdi; paypaslanib, qoสปliga ilingan narsani etagiga soldi, qamish sindirdi, yantoq, giyoh yuldi, qoสปllari qonab ketganini ham payqamay, topgan-tutganini keltirib oสปt yoqdi. Oสปt chirsillab-chirsillib birpasda gurkiradi, shamolda toสปlgสปanayotgan tutun aralash alanganing qizgสปish shuสผlasidan qorongสปilik lipillab, uzoq-yaqinda doสปplayib turgan goสปrlar, xuddi birov tuproqni koสปtarib chiqayotganday harakatga keldi.

Unsin yana oสปtin qidirdi, lekin har safar oสปtin qalaganida alanganing gurkirashi, chirsillashi mudrab yotgan arvohlarni uygสปotib yuborishidan qoสปrqqandek, uning ustiga oสปzini tashlaguday boสปlar edi.

Nihoyat, qumgสปon qaynadi. Unsin naridan-beri choy damladi, quruq yantoq va qamishlarga oสปt ketmasin uchun oสปtni tepkilab oสปchirdi; oสปng qoสปlida choynak va chap qoสปlida qumgสปon, oสปtning shuสผlasidan koสปzi hanuz qamashib borar ekan, bir joyda yer oสปpirilib, chap oyogสปi taqimigacha botib ketdi va oyogสปining uchi yumshoq bir narsaga tekkanday boสปldi. Unsin boyagi gapni duoday tez-tez qaytarib, qoสปrquvni oสปziga yoสปlatmayotgan boสปlsa ham, koสปngliga โ€œoสปlikning qornimikinโ€ degan gaplar keldi-yu, yuragi orziqib, oyogสปini darrov sugสปurib oldi va chuqurda qolgan bir poy kavushini olgani yurak qilolmay mahsichan ketaverdi. Unsin bir necha qadam bosganidan keyin paranji-chimmati sagสปananing oldida qolganini eslab toสปxtadi, lekin qaytib borgani botinolmadi, hozir qaytish emas, qayrilib qaragani ham yuragi dov bermas, nazarida hamma oสปliklar sagสปanalardan, goสปrlardan boshini chiqarib, ketidan qarab turganday edi. Unsin nima qilishini bilmay turib qoldi. Shu asnoda kattakon bir sagสปananing ichidanmi, naryogสปidanmi allaqanaqa bir tovush eshitildi-yu, xayal oสปtmay nimadir kelib Unsinning yelkasiga minib oldi, aftidan, boสปgสปmoqchi boสปlib qoสปl uzatdi. Unsin koสปkragiga nihoyatda ogสปir bir narsa bilan urilganday koสปngli ozib tentirab ketdi-yu, yiqilmadi, lekin oyoq uzra turib hushidan ketdi; oradan qancha vaqt oสปtganini bilmadi, koสปzini ochib qarasa jonvor yelkasidan tushipti, emaklab boyagi sagสปananing orqasiga oสปtib ketdi. Unsin qoสปrquvdan telba bir ahvolda boสปlsa ham fahmladi: maymun! Dodxoning maymuni! Maymunni dodxoning oสปzi olib kelmagandir, birovdan berib yuborgan! Dunyoda dodxoday berahm odam yana bor ekanmi!

Unsin yelkasiga maymun mingan dakiqada naqadar qoสปrqqan boสปlsa, hozir shu qadar tinchidi, xotirjam boสปldi: demak, qandoq berahm boสปlsa ham shu atrofda odam bor!

Unsin goสปristoqdan chiqib, katta yoสปlga tushib oldi, yarim yoสปlga borganida chap qoสปliga qattiq ogสปriq kirganini sezdi. Ogสปriq qumgสปonni eslatdi. Chap qoสปlida qumgสปon bor edi, qani? Unsin bir toสปxtadi-yu, choynakni ikkala qoสปli bilan bagสปriga bosib, darmoni yetguncha jadalladi. Tushida yugurganday uning yoสปli koสปpaymas, ikki oyogสปi gavdasidan keyinda qolar, qoสปlidagi choynak tobora ogสปirlashib borar edi.

Unsin Nodirmohbegimning ogสปir eshigini zoสปrgสปa ochdi, ostonadan oสปtib, bir necha qadam bosganidan keyin holdan toyib choสปkkaladi va ne mashaqqat bilan intilib, joสปmragidan choy oqib bugสปlanayotgan choynakni sandalning bir chekkasiga qoสปydi, umrlik orzusi ushalganday, hordigสปi chiqib, oสปzini yerga tashladi. Sandalda oสปtirib pinakka ketgan dodxo uygสปonib tamshandi, boshini koสปtarib Unsinni koสปrdi-yu, โ€œjon berayotiptiโ€ deb oสปyladi shekilli, koสปzlari olaydi, undan koสปzini olmay sekin oสปrnidan turdi, xuddi oสปlim xavfidan qochganday, bir irgสปib sandaldan oshdi-da, oสปzini eshikka urdiโ€ฆ

Unsin hushdan ketgan ekan, bir vaqg koสปzini ochib qarasa, sandalning chetida chalqancha yotibdi, tepasida Nodirmohbegim yigสปlab oสปtiripti. Uning oสปng koสปzi momataloq boสปlib shishib ketgan, oq doka roสปmolining u yer-bu yeriga qon tekkan ekan. Unsin Nodirmohbegimga koสปzi tushgan zamoni undan dodxoning lafzi lafzmi ekanini soสปramoqchi boสปlgan edi, uning ahvolini koสปrib, eshitilar-yeshitilmas:

โ€“ Sizga nima boสปldi? โ€“ dedi.

Nodirmohbegim Unsinning yosh joniga rahm qilishini, uni qaytarishni soสปrab dodxoga yolvorganida dodxo uni tutib olib xoสปp urgan edi. Nodirmohbegim Unsinning savoliga javob bermadi, tovush chiqarmay yana ham qattiqroq yigสปlab, uning boshini siladi, yuzini yuziga qoสปydi; soสปng, oสปsha chogสปi odam yuborib goสปristondan oldirgan ikki chimdim tuproqni yarim piyola suvga chayib Unsinga tutdi.

โ€“ Ich, jigarim, qoสปrqqansanโ€ฆ Goสปristonda qoสปrqqanga goสปristonning tuprogสปi davo boสปladi.

Unsin piyoladagi loyqa suvni darrov ichdi va xiyla yengil tortganday boสปldi.

โ€“ Mendan qaytmasa xudodan qaytsinโ€ฆ Ota-onam borishimni harna ertaroq eshitsa, harna ertaroq suyunsaโ€ฆ

Nodirmohbegim yana kaltaklanishidan hayiqmay, Ganjiravonga bir xizmatkorini yubordi.

Biroq Unsin peshingacha yetmadi โ€“ uzildi.

Shom qorongสปisida uning jasadini qizil koสปrpaga oสปrab aravaga solishdi. Shamol hamon guvillar, yaydoq daraxtlarning shoxida chiyillar, gสปuvillar edi.

Darvozadan boshida paranji va qoสปlida oq tuguncha Nodirmohbegim chiqdi. U darvozaga yuzini oสปgirib choสปnqaydi, ikki qoสปlini fotihaga ochib, bir nimalar dedi. Dodxoning oสปzi bilan birga bu dargohni yerning qaสผriga yuborganday ikkala mushtini uch marta yerga qadadi; keyin โ€œbu dargohni endi yelkamning chuquri koสปrsinโ€ deganday bir harakat bilan keskin burilib aravaga chiqdi, marhumaning bosh tomoniga oสปtirdi.

Arava joสปnadi, shahar qoสปrgสปonidan chiqqanda kunduzi Nodirmohbegim yuborgan xizmatkor Ganjiravondan qaytib kelmoqda edi.

Hikoyalari haqida >>
U haqida boshqa maโ€™lumotlar >>>

Anor hikoyasi >>

Abdulla Qahhor haqida boshqa maโ€™lumotlar >>ย 

Boshqa arboblar >>

TAVSIYA ETAMIZ

Subscribe
Notify of
guest
0 fikr
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments

ILMLAR.UZ. 2023

Imtihon 2024
TESTLAR
Darsliklar
Tv dasturlar
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x