Qozi kalon madrasasi – Ichan qal’a tarkibidagi me’moriy yodgorlik. Jome masjid va Matniyoz Devonbegi madrasasi oralig’ida.
Qozi kalon madrasasi.
1905 yilda qurilgan Qozi kalon madrasasi Xiva shahridagi Juma masjidining shimoli-g’arbiy burchagi oldida joylashgan.
Qozikalon Salim Oxun tomonidan qurilgan. Qozikalon Salim Oxun 30 yoshida Xiva shahrining bosh qozisi martabasiga ko’tarilib, o’zining kuchli bilimi va iqtidori tufayli umrining oxirigacha uzoq yillar davomida faoliyat yuritgan.
Garchi bu madrasa boshqalar kabi katta va chiroyli bo’lmasa-da, bu erda turli ilmlar o’qitilgan.
Bu erda diniy fanlardan tashqari huquq va soliq asoslari ham o’qitilgan. Madrasa oldida past portal, markaziy jabhasi shimol tomonga qaragan.
Portalda uch qanotli kirish joyi mavjud bo’lib, eshiklari o’yma naqshlar bilan bezatilgan. Uch tomonli vestibyulning o’ng va chap tomonlarida qishki masjidning gumbazli xonalari va madrasaning ma’ruza zallari joylashgan.
O’n beshta hujra Balxin tonozi bilan qoplangan. Madrasa Xudaybergen Xoji, Kalandar Ko’chum, Bog’bek Abdurahmonov, Matchan Kulimov, Vays Kulol va boshqalar bilan birgalikda.
Milliy bezak ustasi Abdulla Baltaevning so’zlariga ko’ra, madrasada 35 talaba tahsil olgan. Qozi-Kalonning o’g’li Salim oxun Boboxun Salimov XNSRning birinchi adliya vaziri (nazir) bo’ldi.
Hozirgi kunda Xorazm musiqiy san’at muzeyi Xiva shahridagi Qozi Kalon madrasasi hududida joylashgan. Ekspozitsiya maydoni 125 kvadrat metrni tashkil qiladi. Hammasi bo’lib ekspozitsiyada Xorazmda qadim zamonlardan to hozirgi kungacha musiqa rivoji tarixini aks ettiruvchi 352 eksponat namoyish etilmoqda.
Bu erda qadimgi Xorazm maqomlari kuylarini tinglashingiz mumkin. Madrasaning umumiy o’lchamlari 32,5 mx 23,4 m.
Madrasa rasmlari.
