Xiva shahridagi Abdurasulboy madrasasi (1906) Yar Muhammad Devon masjidining janubi-sharqiy burchagiga tutashgan.
Abdurasulboy madrasasi
Buyuk shoir, bastakor va tarjimon Komil Xorazmiy (1825-1899), o’zbek shoiri va musiqashunosi Muhammad Niyoz Mirzaboshi (Komil Xorazmiy) ning jiyani hisobiga qurilgan. Uning asl ismi Muhammad Niyoz Mirzaboshi, u Xivadagi madrasada tahsil olgan, Ogahiy maktabining talabasi bo’lgan, u Muhammad Rahimxon II kotibi va idorasi rahbari bo’lib ishlagan.
Kirish ikki hovli o’rtasida joylashgan bo’lib, bir-biriga bog’langan gumbazli ikkita qismdan iborat, bir tomoni madrasa hovlisiga qaragan. Abdurasulboyning ikki qizi ikkita hujrada dafn etilgan.
Xiva shahridagi Abdurasulboy madrasasi ikkita hovliga ega, madrasaning yuzasi juda katta (maydoni 30×65 m). G’arbda (6,9×3,6 m; trapetsiya shaklida) burchaklarda ikkita xoch shaklidagi xona, janubda gumbaz bilan qoplangan masjid, shimolda ikkita kirish joyi bo’lgan ikkita hujra mavjud. Sharqiy hovli (7,1 mx 5,5 m; to’rtburchaklar shaklida) ham atrofni o’rab turgan xonalar bilan o’ralgan. Birinchi qavatdagi xonalar (yo’lak ustida) va boshqa talabalar xonalari shiftli shiftlarga ega. Devorlarning jabhalari portal va devorlarning yuqori qismida yashil rangga (sir) bo’yalgan g’isht bilan bezatilgan.
Madrasaga kiraverishda ikkita qanotdan iborat darvoza bor. O’ng ustunda pichoqda yozilgan shunday yozuv bor: “Bog’bek. Ammo otasining ismi yozilgan yozuvning ikkinchi satri saqlanib qolmagan.
Bugungi kunda bu O’zbekistonning madaniy merosidir. Bu suzan kashtasi ustaxonasi joylashgan turistik xizmat va ko’rgazma ob’ekti.
Madrasa rasmlari.
Mozori Sharif madrasasi tarixi va rasmlari jamlanmasi.