Usmon Nosir โ oโzbek shoiri, tarjimon, dramaturg. 30 yillarning boshlaridayoq u oโz dunyoqarashi orqali oโzbek sheโriyatiga yangicha oqim olib kirib, unga oโz hissasini qoโshgan shoir sifatida tanilgan.
Usmon Nosir Sheโrlar toโplami >>
1913 yil Namanganda tugโilgan. Keyinchalik Qoโqonda yashagan. Boshlangโich taโlimni boshlangโich maktabda olib, yangi uslubdagi internetda davom ettirgan, adabiyotga qoโygan ilk qadamlari 1929 yilgacha boโlgan davrni oโz ichiga oladi.
1932 yil uning ilk sheโriy toโplami โQuyosh bilan suhbatโ dunyo yuzini koโradi, ketidan birdaniga ikki kitobi โ โSafarbar satrlarโ va โTraktorobodโ nashrdan chiqadi. 1935 yil โYurakโ, 1936 yil esa โMehrimโ kitoblari omma eโtiboriga namoyon etilib, sheโriyat ixlosmandlarini hayajonga keltirgan. U barchaning ogโzida edi. Moskva gazetalari ishtiyoq bilan: โSharqda Pushkin paydo boโlibdiโ, deyishgan. Uning asarlari turli tillarga tarjima qilingan, sheโrlari va dostonlarini yod olishgan, u tomonidan qilingan A. Pushkinning โBogโchasaroy fontaniโ va M. Lermontovning โIblisโ romanining tarjimasi esa bebaho sanalgan.
Usmon Nosir oโzining dramaturgik asarlari bilan keng jamoatni hayratda qoldirgan vaqti uning yoshi bor-yoโgโi 18 da boโlgan, masalan, โNazirjon Halilovโ sahna asari. Bir yildan soโng esa โZafarโ, โGโalabaโ hamda โDushmanโ kabi sahna asarlari paydo boโldi. 21 yoshida โAtlasโ nomli sahna asarini yozgan. Bular yosh oโzbek dramaturgiyasida oโzgacha hodisa boโlib, oโz davrining eng dolzarb mavzularini aks etgan.
1937 yilning 27 yanvar kuni respublika javmoatchiligi yosh shoirning 10-yillik ijodini keng nishonlagan, oradan yarim yil oโtgach, Yozuvchilar uyushmasida majlis uyushtirilib, โshoirning hulv-atvoriโni koโrib chiqish masalasi koโtarilgan. Majlisdan ikki kun oโtgach, shoirlar safidan chetlatilib, hibsga olinadi. Bu voqet 1937 yilning 13 iyulida boโlib oโtgan. Usmon Nosir โxalq dushmaniโ tamgโasi bilan surgun qilinadi. Endi uni Zlatoustsk qamogโi, Vladivostok, Magadan, Mariinsk lagerlari kutardi. 1943 yil u hozirgi Kemerova viloyati hududidagi Sibir lagerlarida boโlgan.
Usmon Nosir Sheโrlar toโplami >>
1940 yilning 20 avgustida Usmon Nosir Magadandan Stalinning nomiga ariza yozishga jurโat qilib, unda oโz ishini โkoโrib chiqishlariniโ soโraydi. โXalq otasiโga qamoqda oโtirib ham, โsheโriy romanโ, uchta sahna asari va bir qator sheโrlar yozgani haqida xabar beradi: โMen hali yoshman va gโayratga toโlaman! Men xalqning farovonligi uchun ijod qilishim kerak! Men aybsizman!โ, deya qayd etgan shoir.
Ushbu arizani Stalin koโrib chiqqan. Oโzbekiston hukumatiga Usmon Nosirning arizasini koโrib chiqishni buyuradi. 1944 yilning oxirlariga kelib, hayโat guruhi tuzilib, unda professor Borovkov, shoir Maqsud Shayhzoda va oโsha vaqtda โQizil Oโzbekistonโ gazetasining bosh muharriri Siddiq Rajabovlar boโlgan. Hayโat Usmon Nosirni aybsiz bilib, uni oqlashadi.Afsuski, shoir bu vaqtga kelib olamdan koโz yumgandi. U 1944 yilning 9 mart kuni vafot etadi, 15 mart kuni Suslov qishlogโidagi (hozirgi โPervomayskoyeโ) qabristonga dafn etiladi.
Usmon Nosir oโzidan keyin kichik boโlsa-da, juda boy meros qoldirgan va xalqning yuragida yashashda davom etmoqda.
Kemerovsk viloyatida Usmon Nosirning xoki saqlanadi. U yerda shoirning xokini yerga koโmgan shaxs โ Anatoliy Mitrofanovich Sirota istiqomat qiladi. Siyosiy mahkum qilinganlarning sobiq qabristoni oโrnidagi keng dalada gโarbga yuzlanayotgan yagona haykal qad rostlab turibdi โ u yerda Usmon Nosir soโnggi nafasigacha qaytishni istagan Oโzbekiston nomli ona Vatani joylashgan.
Usmon Nosir Sheโrlar toโplami >>
2003 yil Oโzbekistonda oโzbek shoiri Usmon Nosir tavalludining 90-yilligi keng nishonlangan.
Hamid Olimjon hayoti va ijodi >>