Tashbayeva Tohira Xojievna – o’zbek olimi, etnograf, tarix fanlari doktori (1994), etnologiya va antropologiya sohasida yetakchi tadqiqotchi.
Tashbayeva Tohira Xojievna 1938 yil 7 sentabrda Toshkent shahrida ziyolilar oilasida tug’ilgan. Onasi Nazirova Moxinur nafaqaga chiqqanidan so’ng milliy ahamiyatga ega nafaqaxo’r bo’lgan. Toshkent shahridagi 42-o’rta maktabni bitirganidan so’ng Toshbaeva Tohira Xojievna 1955 yildan 1960 yilgacha Markaziy Osiyo davlat universiteti (hozirgi O’zbekiston Milliy universiteti) tarix fakultetini tamomlagan. Uning o’qituvchilari orasida M.E. Masson, P. Kovalev, I.M. Muminov, L.V. Gentshke kabi mashhur olimlar bor edi.
Universitetni tamomlagandan so’ng Toshbaeva Institut aspiranturasiga o’qishga kiradi, unda O.A. Suxareva, mintaqaning madaniy merosini o’rganish va ommalashtirishga va O’zbekistonni ommalashtirishga salmoqli hissa qo’shgan taniqli etnolog, uning rahbari bo’lgan. O.A. Suxareva T. Tashbaevani bilan birga ekspeditsiyaga chiqishadi, u yerda Tashbayevaning horij tillari bo’yicha bilimlari, yaxshi muloqot qobiliyatlari, tinglash qobiliyati, tafsilotlarni shakllantirish kabi qobiliyatlari bilan birgalikda Tahshbayevaning uslubi shakllanadi va bu maydondan olingan materiallarni tavsilotlarini umumlashtirish bilan xarakterlanadi. 1968 yilda T.X.Toshbaeva o’z dissertatsiyasini himoya qildi.
“O’zbek qishloq aholisining zamonaviy oilasi va oilaviy hayoti” mavzusida doktorlik dissertatsiyasi 1994 yilda Moskva shahridagi Rossiya Fanlar akademiyasining N.N. Mikluxo-Maklay nomidagi Etnologiya va antropologiya institutida himoya qilgan. Doktorlik dissertatsiyasi ilmiy maslahatchisi T. Tashbaev. T. A. Jdanko mintaqani o’rganishga katta hissa qo’shgan taniqli etnografi bo’lib, 1950-yillarda T.A. Jdanko I. Savitskiyni Xorazm arxeologik-etnografik ekspeditsiyasiga taklif qildi, uning tarkibida Savitskiy qoraqalpoq xalq amaliy san’ati bilan tanishdi, bu madaniyatga muhabbati uyg’ondi va hozirda Nukus shahrida o’zining nomi bilan ochilgan muzeyda shaxsiy kollektsiyasini yig’ib taqdim etgan.
1990 yillarda Respublikaning mustaqillikka erishishi bilan T.X. Toshbaeva O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Tarix instituti qoshidagi tezislar mudofaasi bo’yicha ilmiy kengashning ilmiy kotibi raisi esa akademik Axmadali Asqarov bo’lgan.
O’zbek madaniy merosini o’rganish va ommalashtirish uchun ko’p ishlagan O.A.Suxareva talabasi bo’lgan Toshbaeva Toxira Xojievna ushbu ishni davom ettirib, O’zbekistonda etnografiyani rivojlantirish, o’zbek xalqining urf-odatlari va urf-odatlari bo’yicha dunyoviy bilimlarni ommalashtirishga katta hissa qo’shdi. YuNESKO olib borgan tadqiqot natijalariga ko’ra Toshbaeva Toxira Xojievna Markaziy Osiyodagi nomoddiy madaniyat bo’yicha ekspertlar ro’yxatiga kiritilgan. T.X.Toshbayevaning “Bolalar tarbiyasi uchun yangi marosimlar”, “O’zbeklar oilasining kundalik hayotida yangilik va an’analar” (M.D. Savurov bilan birgalikda) kabi ilmiy izlanishlar o’zbek millatining etnografiyasida muhim manba bo’lib, dunyoning etakchi ta’lim va tadqiqot markazlari kutubxonalarida, masalan, Prinston universiteti, Toronto universiteti, Stenford universiteti kabi universitetlari kutubxonalarida saqlanadi.